“Монголын100 суут хүн” номын товч танилцуулга.

Бодонгууд Мягмарын Дөш нь могой жил (1977 онд) төрсөн, 2011 онд “Монголын их тобчиан” хэмээх 48.000 (дөчин найман мянган) мөр бүхүй шүлэгтэй түүх, яруу найрагийн томоохон хэмжээний сонгодог бүтээл, 2012 онд “Монголын 100 суут хүн” хэмээх түүх-намтарын ном туурбисан болно.
Зохиогчтой холбоо барих утас: 9916-7568
Цахим шуудангийн хаяг; dush_9@yahoo.com
Facebook.com дахь хаяг; Dushi Bodonguud (эндээс номын мэдээлэл үзнэ үү)

“Монголын 100 суут хүн” ном;
1 дүгээр дэвтэр; 1-510 дахь хуудас (550 хуудас) 1-50 дахь хүн
2 дугаар дэвтэр; 511-950 дахь хуудас (440 хуудас) 51-100 дахь хүн

Баатар өвөг дээдэсийн аугаа түүх, монггол үндэстэний үзэл санаа, нүүдэлчидийн гүн ухаан, суут хүмүүсийн тухай “Монгголын зуун суут хүн” (mong; Monggol-un jagun suutu khumun, eng; The most influential 100 persons in Mongolian history) зохиолыг хүргэж байна.

GOGO.mn цахим сайтын Э-НОМ гэсэн булан дээр Түүх угсаатан зүйн номын хэсэг дээр “Монголын 100 суут хүн”, “Монголын их тобчиан” хоёр ном интернетээр худалдаалагдаж байна.

“Монголын их тобчиан” ном нь цаасан хэвлэлээр гарсан бол “Монголын 100 суут хүн” ном нь зөвхөн цахим хэлбэрээр борлуулагдаж байна. Цахим хэлбэрээр хямдаар борлуулж байна.

Холбоос:
http://book.gogo.mn/category.html?n=13


Монгол хэмээх нэрийг дэлхий дахинаа дуурсгасан Чинггис хаган, Өгэдэй хаган, Гүюг хаган, Мөнгхэ хаган, Хубилай хаган, Бату хаган, тэдний эрэлхэг өрлүгүүд, суут үр ач нар, Модун шаньюй, Аттила хаган, Доголон Тэмүр хаган, Бабур хаган, Акбар хаган нарын нэрийг дэлхий дахинаа олон үеийн турш эдүгээ хүртэл амьдарч буй хүн төрөлхитөн мэдэж их тал нутагаас төрж гарсан арад түмэнийг биширч, тайлагдашгүй далдын хүч мэт үзэж, тайлж мэдэхийг хүссээр өдийг хүрсэн билээ. Арад түмэн гэдэгийг алдар нэр, түүх хоёроор үнэлдэг тул Дэлхийн соёл иргэншилийн хөгжил дээр хүчтэй тэсрэлт болон гарч ирсэн баатарлаг арад түмэний аугаа түүхийг монголын олон үрс санаж байдаг юм.

АНУ-ын "Нью-Йорк Таймс", "Вашингтон пост" сонинууд Чинггис хаганыг хоёрдугаар мянганы суут хүнээр тодорхойлож тодоруулагсан билээ. Монгол хүн бүр нэгэн дуугаар Чинггис хаганыг шүтэн биширэж, өлгийтэй байх цагаас сонсож, хэлд орох үеэсээ л Чинггис хаганы нэрийг дуудаж, ярьж байна. Орчин үеийн даяарчилал хүчтэй явагдаж, монголын үрс дэлхий ертөнцийн олон алдарт хүмүүсийн үйл амьдралаас мэдэрч, мэддэг болсон байгаа боловч Монголын алдар суут хүмүүсийг илүү мэдэрч, бахархаж байна. 2000 гаруй жилийн түүхийн урт хугацаанд Монголын түүхэн дээр Их хагануудаас гадна олон суут өрлүгүүд, багатур эрс, ухаант мэргэд төрж гарсан билээ. Монголчуудын суут их хүмүүсээс шилэн сонгож энэхүү бүтээлийг бичсэн юм.

Энэхүү бүтээл дээр, улс гүрэн гэсэн өнцөгөөс бус, нүүдэлчидийн түүхэн дээр тодорч гарсан хүмүүсийг сонгосон юм. Монголын түүхэн дээр Хүннү, Хүн, Сүмбэ, Нирун, Авар, Эргүнэ гүнгийн Монголчууд, Хитан, Хара Хитан, Хамаг Монгол, Их Монгол, Алтан Орду улус, Хөхэ Юан улус, Ил Хагант улус, Цагаадайн улус, Нэгдүсүн Монгол (Ар Юан), Ойрад, Халха Монгол, Хошууд, Түмэд, Халха, Цахар, Харачин, Хорчин, Жаруд, Ордос, Барга-Буриад, Хотохойд зэрэг аймагийн бие даасан ханлигууд, Зүүнгарын хант улус, Манжу Чинг гүрэний эзэрхийлэл дэхь Монгол улус, өөртөө засан тогтносон Монгол Улус, Бүгд Найрамдах Монгол Арад Улус, Монгол Улусын үеийн түүхэн дэхь тодорч их хүмүүсээс суут 100 монгол хүмүүний намтар цадигийг нэгтгэж дэлгэрэнгүй бичсэн юм. Энэхүү 100 монгол хүн бол Монголын түүх, дэлхийн түүх болон шинжилэх ухаанд гарсан аугаа өөрчилөлтийг авчирч чадсан хүмүүс бүлгээ. Монголын суут 100 хүнийг сонгохдоо бүх монгол угсаатаныг бүхэлд нь хамаруулж бүс нутаг ба газар нутагийн байршилыг ч давхар бодолцож оруулсан болно.

Тус номын дотор монгол овогтоны дотороос төрж гарсан 100 суут хүний намтар, үйл хэрэг, үзэл санааг дэлгэрэнгүй үгүүлсэн болно. Тэдгээр 100 хүний талаар дорхи байдалаар бичсэн болно. Үүнд;
1. Уг гарбали (тухайн хүний аль аймагийн аль овогийн гаралтай, түүний угийн бичигийн талаар тодорхой бичсэн)
2. Тухайн хүний бага нас ба идэр нас
3. Тухайн хүний үйл хэрэг, үзэл санаа (улус төрийн үйл хэрэг, цэрэгийн үйл хэрэг, гүн ухааны үзэл санаа, төрийн үзэл санаа)
4. Тухайн хүн нас эцэслэсэн нь
5. Тухайн хүний үр хөбэгүд, гэр бүл

Хүн тус бүр дээр эдгээр дэс дараалалаар намтар түүхийг бичиж, түүний суу алдарын тухай тодорхой үгүүлсэн болно. Тус ном нь 10-ийн фонтоор 950 хуудас болж байгаа бөгөөд 11-ийн фонтоор 1000 гаруй хуудас болж байна. Нэг хүний түүх намтар нь 4-16 хуудастай, дундажаар 8 хуудас болж байгаа юм. Тус ном орчин үеийн монгол хэлээр бичигдсэн болно. (Монгол бичиг/сонгодог хэлээр галиглаж бичээгүй)
Монголын суут хүмүүс нь
- Төрийн зүтгэлтэнүүд /хаган, хан, шанюй, төрийн тэргүүн, ерөнхий сайд/
- Цэрэгийн зүтгэлтэнүүд /өрлүг, багатур/
- Шашины зүтгэлтэнүүд /гэгээн, хутугту, хубилгаад, бандида/
- Эрдэмтэд /гүн ухаантан, угсаатан зүйч, түүхч гм./
- Зохиолчид /зохиолч, бичигийн эрдэмтэн, яруу найрагч гм/
- Зураачид
- Хөгжимийн зохиолчид /хөгжимийн зохиолч, туульч/

гэсэн ерөнхий байдалаар ангилж бичсэн юм. Монголын суут хүмүүсийн талаар бичсэн ийм бүтээл одоогоор байхгүй бөгөөд нэрт хүмүүсийн намтарын ойллого, нэрт өрлүг жанжинууд, төрийн түшээд зэрэгээр бичсэн түүхэн намтарын олон зохиол байдаг.
“Монголын 100 суут хүн” –д сонгогдож орсон хүмүүс бол;
- Монгол овогтоны дотороос улс гүрэн үндэслэгч, ханлиг улус үндэслэгч хаган, хан, шанюй нар,
- Цэрэгийн томоохон аян дайныг удирдаж дэлхий дахин ба бүс нутагийн хэмжээнд алдар нэрээ мөнхөлсөн, арад түмэний дотор түүний талаар олон янзын домог яригдсаар өдий хүрсэн багатур, өрлүгүүд,
- Монгол улусыг удирдаж эдийн засаг, соёл уламжилал, ахуй байдалын талаар ахиц дэвшил гаргасан төрийн зүтгэлтэнүүд
- Будда-ийн гүн ухаан, ялангуяа Нагаржунайн төв үзэлээр дэлхий дахинд алдаршсан монгол гүн ухаантанууд,
- Гүн ухаан, угсаатан зүй, түүх зэрэг шинжилэх ухааны төрөлөөр их амжилт гаргасан эрдэмтэд,
- Үргэлжилсэн үгийн зохиол, яруу найрагийн төрөлөөр онцгой авьяас билигээр зохиол бүтээлээ туурбиж арад түмэний дотор алдар нь мөнхөрч үлдсэн зохиолчид, яруу найрагчид.
- Монгол зурагийн ухааныг хөгжүүлж, алдар нэрээ мөнхөлсөн нэрт зураачид, уран барималчид.
- Орчин үеийн хөгжимийн зохиолыг үндэслэгч хөгжимийн их зохиолчид, монгол арадын туульсийн зохиолыг хөгжүүлж эртний туульсыг өблүүлэхэд их амжилт гаргасан туульчид

Өндөр шалгуураар эдгээр 100 хүнийг сонгож энэхүү бүтээлийг туурбисан болно. Монголын тусгаар тогтнол, хэл соёл, түүхийн төлөө энэ нас амьдралаа зориулсан үе үеийн шилдэгийн шилдэг хаан, өрлүг баатар, эрдэмтэн мэргэдийн тухай ном болно.

Монгол хүний дайчин зориг, оюун ухаан өндөр бөгөөд монгол хүн бүр өвөрмөц намтар түүхээ зуран үлдээж тухайн цаг үедээ амьдарч Монгол нутагаа хамгаалж, эх түүхээ бүтээлцэсээр ирсэн юм. Энэхүү номон дээр монголчуудын түүхийг бүтээгчид, нүүдэлчин арад түмэний оюун санааг бүтээгчидийн тухай үгүүлэх болно.
Монголчуудын алдар суут өвөг дээдэсийн минь нутагаа хамгаалж, дэлхийн соёл, улус төр, цэрэг, шинжилэх ухааны түүхэн дээр тодорч гарсан эртний өвөг дээдэсийг минь суу алдар мөнх орших болтугай.

Дөш.Б.М.

Монголын 100 суут хүний товч тобчиан


№ Зураг Нэр Name цаг үе Тайлбар Уг гарбали Улус, аймаг
1 Чинггис хаган Chinggis khagan (Chinggis khan; Chinggis qagan) (1162 – 1227) Их Монголын эзэнт улусын Их хаган, Монголын тулгур төрийг үндэслэгч, төрийн аугаа их зүтгэлтэн, суут их өрлөг, Дэлхийн хоёр дахь мянганы суут хүмүүн, Хиад Боржигин Их Монгол улус
2 Модун шанюй Modun Shanyu (Mao-Tun shanyu) (НТӨ 234 – НТӨ 174 ) Монгол аймагийн анханы төрт улус Хүннү гүрэнийг үндэслэгч, Хүннүгийн их шанюй, нүүдэлчидийн төрийн их бодлоготон, цэрэгийн суут их өрлүг Хүн / Сюйлйанди Хүннү улус
3 Таншихуай багатур хаган Tanshihuai khagan (133-181) Сианби (Сүмбэ) улусыг үндэслэн байгуулагч, суут их өрлүг Сйанби (Сүмбэ)/ Сүхэ Сианби улус (Сүмбэ улус)
4 Хубилай хаган Khubilai Khagan (Khubilai Khan; Kublai khan) (1215 – 1294) Их Монголын эзэнт улусын Их хаган, Монголын Хөхэ Юан гүрэнийг үндэслэгч, байлдан дагуулагч, цэрэгийн суут зүтгэлтэн Хиад Боржигин Хөхэ улус (Юан улус)
5 Сүбэдэй багатур Subedei bagatur (1176 – 1248/1266) Монголын суут өрлүг цэрэг ба дайн-байлдааны Дэлхийн аугаа зохион байгуулагч Жарчиуд урианхай Их Монгол улус
6 Өгэдэй хаган Ögedei khagan (Ögedei khan; Ögödei khagan) (1186 – 1241) Их Монголын эзэнт улусын Их хаган, төр ба цэрэгийн суут зүтгэлтэн, дэлхий дахиныг төвшитгөн тохинуулагч Хиад Боржигин Их Монгол улус
7 Их тоочи Шарайд Минггату (Мянгат эрдэмтэн) Minggatu Sharaid (Myangat Sharaid) (1692 – 1764) Суут их тоочи, мянганы аугаа эрдэмтэн, нэрт одон оронч, зурхайч Шарайд (Цахар) Өбөр Монгол
8 Аттила хаган Attila khagan (Attila khan; Adila khan; Ezel khan) (406 – 453) Хүн гүрэний их хаган, аугаа байлдан дагуулагч, цэрэгийн суут өрлүг Хүннү / Хуйан Хүн улус
9 Бату хаган Batu khagan (Batu khan) (1205 – 1255) Алтан Орду улусыг үндэслэгч, Алтан Орду улусын хаган, суут их өрлүг Хиад Боржигин Алтан Орду улус
10 “Доголон” Тэмүр гүр-хаган Temur gür-khagan (Dogulаng Temur gür-khan; Timur khan; Gur Emir Tamerlane) (1336 – 1405) Тэмүрийн Хагант Улусыг үндэслэгч, Аугаа байлдан дагуулагч, цэрэгийн суут их өрлүг Барулас Тэмүрийн улус
11 Шулугун хаган Shulugun khagan (Shulugun khan; Jarun khan; Shelün khagan) (366 – 410) Их Нирун улусын хаган, цэрэгийн суут өрлүг, төрийн нэрт зүтгэлтэн Нирун монгол / Хийан Их Нирун улус
12 Еншөөбүү Б.Ренчин Yenshööbüü Renchin (Yenshööbuu Rinchin; Yenshööbuu Renchin Byambaev) (1905 – 1977) Монголын суут их эрдэмтэн, Арадын билиг зүйч, их зохиолч Еншөөбүү Монгол улус
13 Мөнгхэ хаган Möngke khagan (Möngkhe khan; Möngkhe qagan) (1208-1258) Их Монголын эзэнт улусын Их хаган, байлдан дагуулагч, цэрэгийн суут өрлүг, нэрт тооч Хиад Боржигин Их Монгол улус
14 Бабур хаган Babur khagan (Babur khan; Zagir ud-din Muhammad Babur khan) (1483 – 1530) Их Могол Улусыг үндэслэгч хаган, цэрэгийн суут их өрлүг Барулас Их Могол улус
15 Тунгалаг цоржи Агваанбалдан Agvang-Baldan chorji (Tunggalag chorji Agvang-Baldan, Khüree Tsorzh Agvaanbaldan) (1797 – 1864) Суут их гүн ухаантан, суут эрдэмтэн, их зохиолч, яруу найрагч Халха Халха Монгол
16 Елюй Абаужи хаган (Елюй Амбагян хаган) Yelü Abaoji khagan (Yelü Abaoji khan; Ambagyan khan) (872 – 926) Монголын Хитан улусыг үндэслэгч, Хитан улусын Их хаган, цэрэгийн суут их өрлөг, төрийн их бодлоготон Хитан / Елюй Хитан улус
17 Хүлэгү ил-хаган Hülegü il-khagan (Hülegü khan; Hulegu khan; Hulagu khan; ülegü ilkhan) (1217 – 1265) Монголын Ил хагант улусыг үндэслэгч, суут их өрлөг Хиад Боржигин Ил хаадын улус
18 Бату-Мөнгхэ Даян хаган Batu-Möngkhe Dayan khagan (Batu-Möngkhe Dayan khan; Batu-Möngke Dayan khan) (1464 – 1517) Монголын Их хаган, төр-цэрэгийн их зүтгэлтэн Хиад Боржигин Нэгдүсэн Монгол улус
19 Баян хаган Bayan khagan (Bayan khan) (538? – 602) Нирун-Аварын хагант улусыг үндэслэгч, төрийн нэрт зүтгэлтэн, суут өрлөг Нирун монгол / Авар Нирун-Авар улус
20 Хабул хаган Khabul khagan (Khabul khan) (1084 – 1148) Монгол ханлиг улусыг үндэслэгч хаган, төрийн их зүтгэлтэн, цэрэгийн суут өрлүг Хиад Боржигин Хамаг Монггол улус
21 Хотохочин Эрдэни Багатур хунгтайжи Khotogochin Erdeni Bagatur khongtayiji (Khotokhochin Bagatur; Khotogochin Bagatur; Erdeni Batur; Baatar khungtayiji; Batur Qongtayiji) (1587 – 1663) Ойрадын Зүүнгарын хагант улусыг үндэслэгч, чорос аймагийн ноён тайши, “Их цааз” хуулийг зохиогч, төр-цэрэгийн их зүтгэлтэн Чорос Ойрад Монгол
22 Боржигин Нацагдоржи Borjigin Natsagdorji (Borjigin Dashi-dorjiyin Nachugdorji; Natsagdorzh; Nacogdorji; Nacagdorzhi; Natsokdordji) (1906 – 1937) Монголын орчин үеийн утга зохиолын үндэсийг тавигч, Их зохиолчи, суут их яруу найрагч Хиад Боржигин Монгол улус
23 Елюй Даши гүр-хаган Yelü Dashi gur-khan (Yeh-Lü Ta-Shih khan) (1087 – 1143) Хара Хитан улусыг үндэслэгч, гүр хаган, төр-цэрэгийн их зүтгэлтэн, их өрлүг Хитан / Елюй Хара Хитан улус
24 Халха-ийн Ханду-Доржи ноён (Чин ван Ханду-Доржи ноён) Khandu-Dorji noyan of the Khalkha (Mongol prince Chin wang Khandu-Dorji noyan) (1871 – 1915) Төр-цэрэгийн нэрт зүтгэлтэн, Монголын тусгаар тоготнол, эрх чөлөөний хувьсгалт хөдөлгөөний Их удирдагч Хиад Боржигин Монгол улус
25 Зэбэ ноён Zebe noyan (Jebe, Jebe noyan, Jebei noyan, Chepe, Chepei noyan) (1180 – 1225) Монголын суут их өрлүг багатур Бэсүд Их Монгол улус
26 Мандухай сэцэн хатун Mandukhai sechen khatun (Manduhai the Wise Queen) ( 1449 – 1526/1510) Төрийн нэрт зүтгэлтэн, сэцэн билэгт багатур, цэрэгийн их өрлүг, хатан зоригт хатун Түмэд / Энгүд Нэгдүсэн Монгол улус
27 Акбар хаган Akbar khagan (Akbar khan; Ikhe Akbar khan; Akbar khan the Great) (1542 – 1605) Их Могол улусын хаган, суут өрлөг, байлдан дагуулагч, төрийн их зүтгэлтэн Барулас Их Могол улус
28 Номун-гэрэл Чойжи-Одсэр бандида Nomun-gerel Choyiji-Odser bandida (Choiji-Odser bandida) (1250-1321) Монголын хэл бичигийн суут эрдэмтэн, яруу найрагч, гүн ухаантан Урианхай Хөхэ улус (Юан улус)
29 Мухулай ноён Muqulai noyan (Muqali, Goa Ong Muqulai, Goa Wang Muqulai, Mukhulai, Mukhulidai) (1169 – 1223) Өрлүг багатур, төрийн нэрт зүтгэлтэн, цэрэгийн суут өрлүг, цэрэг-байлдааны онолч Жалайр Их Монгол улус
30 Өндөр гэгээн Занабазар Öndör gegeen Zanabazar (Bogda geghen Zanabazar, Jibzundamba khutugtu, Jibcundamba khutughtu) (1636-1723) Монголын будда-ийн шашины тэргүүн, шашин-төрийн их зүтгэлтэн, нэрт эрдэмтэн, соён гэгээрүүлэгч, суут уран барималч Хиад Боржигин Халха Монгол
31 Хатан багатур Магсуржаб ноён Khatan bagatur Magsurjab noyan (1878 – 1927) Төр-цэрэгийн нэрт зүтгэлтэн, суут их өрлүг Хиад Боржигин Монгол улус
32 Баян өрлүг Bayan örlüg (Bayan of the Baarin, Bayan chingsang) (1236 – 1295) Монголын суут Их Өрлүг, нэрт яруу найрагч Баарин Их Монгол улус
33 Үлүг бэхи хан Ulugh Bekhi khan (Ulugh Beg khan, Muhammed Taragai Ulugh Beg) (1394 – 1449) Одон ороны судлалын суут эрдэмтэн, их тооч, төрийн нэрт зүтгэлтэн Барулас Тэмүрийн улус
34 Галдан Бошогту хаган Galdan boshogtu khagan (Galdan boshogtu khan; Galdan boshugtu khan) (1632/44 – 1697) Зүүнгар улусын хаган, суут их өрлүг, төр ба шажины нэрт зүтгэлтэн Чорос Ойрад Монгол
35 Хөхэ-Тэмүр өрлүг Köke-Temür örlüg (Khökhe-Temür örlüg) (1328 – 1373) Монголын суут их өрлүг багатур, цэрэгийн их зүтгэлтэн Найман Хөхэ улус (Юан улус)
36 Агваанхайдав Agvaankhaidüb (Agvaankhaidav) (1779 – 1838) Будда-ийн шашины гүн ухаантан, суут эрдэмтэн, зохиолч, нэрт соён гэгээрүүлэгч, шашиныг шинэтгэгч Халха Халха Монгол
37 Түмэдийн Алтан хан Altan khan (Altan khan of the Tumed Mongols) (1507 – 1582) Төрийн их зүтгэлтэн, суут их өрлөг, будда-ийн шашиныг дэлгэрүүлэгч Хиад Боржигин Нэгдүсэн Монгол улус
38 Хатагин Дамдинсүрэн Khatagin Damdinsürüng (Khatagin Damdinsüren, Tsendyin DAMDINSUREN) (1908 – 1986) Суут их эрдэмтэн, зохиолч, яруу найрагч, бичигийн их эрдэмтэн, судлаач Хатиган Монгол улус
39 Гүүши хан Төрү-байху Güshi khan Törü-Baikhu (Güshri khan Törü-Baikhu) (1582 – 1654) Монголын Хошуудын хант улусыг үндэслэгч, төр-цэрэгийн их зүтгэлтэн, их өрлүг Хиад Боржигин Хөхэ нуурын Монгол
40 Хотохойдын шадар ноён Чинггүнжаб Chinggunjab noyan (Chinggunjab shidar noyan of the Khotokhoids) (1710 – 1757) Төрийн зүтгэлтэн, цэрэгийн нэрт өрлүг, тусгаар тогтнолын төлөө цуцашгүй тэмцэгч, хатан зоригт эх оронч баатур Хиад Боржигин Халха Монгол
41 Тоба Шэгүй хаган Tuoba Shegüi khagan (Tuoba Gui khan) (371-409) Тоба Вэй улусыг үндэслэгч, Тоба улусын хаган, их өрлүг, төрийн их зүтгэлтэн Тоба Сяньби нарын Тоба Вэй улус
42 Сайжин Данзан (Сайжин Солийн Данзан) Saijin Danzan (Sayijin Danjin, Soliyin Danzan) (1883 – 1924) Төрийн нэрт зүтгэлтэн, Арадын хубисгалын их удирдагч Өөлэд Монгол улус
43 Д.Бодоо (Догсомын Бодоо) D.Bodoo (Dogsomiin Bodoo) (1885 – 1922) Төрийн нэрт зүтгэлтэн, Арадын хубисгалын их удирдагч, зохиолч, яруу найрагч Халха Монгол улус
44 Гоби-ийн Ноён хутугту Данзанравжаа Noyan khutugtu Danjin-Rabjai (Gobi Noyan khutugtu Danzan Ravjaa) (1803 – 1856) Монголын их соён гэгээрүүлэгч, их яруу найрагч, гүн ухаантан, төр, шашин, нийгэм, урлаг, соёлын нэрт зүтгэлтэн Хатагин Халха Монгол
45 Хара Хула хан Khara Khula khan (1568 – 1634) Зүүнгарын хагант улусыг үндэслэгч, төр-цэрэгийн нэрт зүтгэлтэн Чорос Халимаг Монгол
46 Зая Бандида Намхайжамцо Zay-a Bandida Namkhai-Jamchu (Zay-a Bandida Namqayi-jamsu, Zaya Bandida Ogtorguin Dalai; Zaya Pandita; Zaya Bandida Namkhai-zhamts) (1599 – 1662) Бичигийн их эрдэмтэн, гүн ухаантан, зохиолч, яруу найрагч, шашин ба төрийн нэрт зүтгэлтэн Хошууд Ойрад Монгол
47 Сүхэ багатур өрлүг Sukhe Bagatur örlüg (Sukhe-Batur örlüg; Suke-Batur örlüg) (1892/1893 – 1923) Арадын журамт цэрэгийн их өрлүг, нэрт хувьсгалч, улус төрийн зүтгэлтэн Халха Монгол улус
48 Халха-ийн цөхүр Түмэнхэн Цогту ноён (Цогту хунгтайжи) Chogtu chökhür noyan of the Khalkha (Chogtu khan, Tumenkhen Chogtu khong tayiji, Chogtu khong tayiji, Chogtu tayiji, Tsogtu tayiji) (1581-1637) Халха-ийн их багатур, эх оронч, төр-цэрэгийн нэрт зүтгэлтэн, их яруу найрагч Хиад Боржигин Халха Монгол
49 Хөө өрлүг хан Khö örlüg khagan (Khö örlüg khan of the Torguds) (1570? – 1644) Халимаг Монголын ханлиг улусыг үндэслэгч, төр-цэрэгийн их зүтгэлтэн, их өрлүг Торгууд Ойрад Монгол
50 Боржигин Инжаннаши (Ванчинбалын Инжаннаши) Borjigin Injannashi (Borjigin Injannashi tayiji; Injanasi, Inzhannashi; Yinzhannaxi) (1837 – 1892) Их сударч, нэрт түүхч, зохиолч, бичигийн суут эрдэмтэн, уран зураач, гүн ухаантан Боржигин (Харачин / Түмэд) Өбөр Монгол
51 Манглай багатур Дамдинсүрэн (Дамдинсүрүнг) Manglai bagatur Damdinsürüng (Manglai baatur Damdinsürüng) (1871 – 1921) Суут их өрлөг, тусгаар тогтнолын төлөө цуцашгүй тэмцэгч, төрийн нэрт зүтгэлтэн, яруу найрагч Барга Монгол улус
52 Цахар гэбши Лувсанчүлтэм Chakhar gebshi Lubsang-chültim (Tsakhar gebshi Lubsan-chültem, Chaqar gebshi) (1740 – 1810) Анагаах ухааны суут эрдэмтэн, одон оронч, зурхайч, гүн ухаантан, зохиолч, яруу найрагч, их бичигийн эрдэмтэн лама Ордосын Уйгуд / Цахар Өбөр Монгол
53 Эсин тайши хаган Esin taishi khagan (Esen taishi khan) (1407 – 1455 ) Монголын хаган, суут өрлүг Чорос Ойрад Монгол
54 Чойбалсан өрлүг Choibalsang örlüg (Choibalsan örlüg) (1895 – 1952) Төр-цэрэгийн нэрт зүтгэлтэн, их өрлүг, хувьсгалч, тусгаар тогтнолын төлөө цогтой тэмцэгч, Их Монголын төлөөхи их зүтгэлтэн Дагуур Монгол Монгол улус
55 Сүмбэ хамба Ишбалжир Sumbe Khambo Ishbaljir (Sumbe khambo Ishbalzhir, batud Ishbaljir, Erdeni bandida Sumbe Khambo Ishbaljir) (1704—1788 он) Суут эрдэмтэн, одон оронч, зурхайч, гүн ухаантан, нэрт түүхч, зохиолч, анагаах ухааны их эрдэмтэн Ойрад / Баатуд Хөхэ нуурын Монгол
56 Их яруу найрагч Явуухулан (Бэгзийн Явуухулан) Ibaukhulan (Great poemer Ibaukhulan, Iavuukhulan, Yabuuqulan, Begziin Iabuukhulan) (1929 – 1982) Дорно-ийн их яруу найрагч, нийгэм соёлын нэрт зүтгэлтэн Халха Монгол улус
57 Хасан ил-хаган Ghazan il-khagan (Ghazan il-khan; Khasan khan; Ghasan khan) (1271 – 1304) Илхаадын улусын Ил-хаган, төр-цэрэгийн их зүтгэлтэн, нэрт эрдэмтэн, гүн ухаантан Хиад Боржигин Ил хаадын улус
58 Ойрадын Амурсанаа хаган Amursanaa khagan (Amursana noyan; Amursanaa noyan; Amursanaa baatur) (1718 – 1757) Ойрадын хаган, Их өрлүг, тусгаар тогтнолын төлөө цогтой тэмцэгч Хиад Боржигин Ойрад Монгол
59 Л.Мөрдоржи (Лувсанжамба-ийн Мөрдоржи) Great composer Mördorji (Luvsanjamba Mördorji, Mürdorji) (1919 – 1996) Монголын суут их хөгжимийн зохиолч Халха Монгол улус
60 Эфтал хаган Hephthal khagan (Hephthal khagan) (400? – 455?) Цагаан Хүн нарын Эфталит улусыг үндэслэгч, төр-цэрэгийн их зүтгэлтэн Цагаан Хүн Цагаан хүн нарын Эфталит улус
61 Тохтамиш хаган Tokhtamysh khagan (Toqtamysh, Toqtamış, Toqtamıs, Toktamys, Tuqtamıs khan) (1350 – 1406) Алтан орду улусын хаган, төр-цэрэг их зүтгэлтэн, суут өрлүг Хиад Боржигин Алтан Орду улус
62 Ногай хан Nogai khan (Kara Nogai noyan) (1225 -1299) Монголын суут өрлүг жанжин, Алтан Орду улусын төр, цэрэгийн нэрт зүтгэлтэн Хиад Боржигин Алтан Орду улус
63 Тугтан Цэдэнбал (Юмжаагийн Цэдэнбал) Tugtan Tsedenbal (Yumjaagiin Tsedenbal) (1916 – 1991) Төрийн их зүтгэлтэн, эв хамт-нийгэм журамын сурталын үеийн удирдагч Дөрбэд Монгол улус
64 Түмэн засагту хаган Tümen jasagtu khagan (Tümen jasaghtu khan) (1539 - 1592) Монголын Их хаган, төр-цэрэгийн нэрт зүтгэлтэн Хиад Боржигин Нэгдүсэн Монгол улус
65 Шарайд Жамсараны Цэвээн (Цэвээн Жамсарано) Sharaid Tseveng (Sharaid Tsebeng, Sharaid Tseveen, Teveen Jamsarano, Teveen Jamtsarano, Teveen Jamsaranov) (1880 – 1942) Их эрдэмтэн, нэрт соён гэгээрүүлэгч, төрийн зүтгэлтэн, Монголын тусгаар тогтнол ба эрх чөлөөний төлөө цогтой тэмцэгч, нэрт түүхч, сурган хүмүүжүүлэгч, гүн ухаантан, нармай монголын үзэл санааны их онолч Хори Буриад Буриад Монгол/Монгол улус
66 Абатай сайн хан Abatai sain khan (1534 - 1586) Төр-цэрэгийн нэрт зүтгэлтэн, будда-ийн шашиныг дэлгэрүүлэгч Хиад Боржигин Халха Монгол
67 Цагаан тэмээтү Чойном (Рэнчиний Чойном) Chagan temegetu Choinom (Chagan temeetu Choinom, Renchinii Choinom) (1936 – 1979) Монголын суут их яруу найрагч, нэрт зохиолч, монголын түүх ба соёлыг магтан дуулагч Халха Монгол улус
68 Өсө-бэхи хаган Ösö-bekhi khagan (Ösö-bekhi khan; Özbeg khan; Üzbeg khan; Uzbeg khan) (1282 - 1341) Алтан Орду улусын хаган, төр-цэрэгийн нэрт зүтгэлтэн Хиад Боржигин Алтан Орду улус
69 Хаши Хэрэй хан Haci Giray khan (Khaci Kherei khan; Melek Haci Geray khan) (1410 – 1466) Монголын ханлиг Крым Орду улусыг үндэслэгч, Алтан Орду улусын төрийн их зүтгэлтэн Хиад Боржигин Алтан Орду улус
70 Лама-ийн гэгээн Лувсанданзанжанцан Lama gegeen Lubsang-Danjin-Jangchan (Lama gegeen Lubsandanzanjantsan, Saint Lama Lubsandanzanzhantsan) (1639-1703) Суут эрдэмтэн, шашины нэрт зүтгэлтэн, одон оронч, их зурхайч, оточи Хиад Боржигин Халха Монгол
71 Хөбдүүд Зориг (Санжаасүрэнгийн Зориг) Khöbdüüd Zorig (Köbdüd Zorig, Köbdüd Zorig, Sanjaasurengiin Zorig) (1962 - 1998) Төрийн нэрт зүтгэлтэн, Арадчилсан хөдөлгөөний Их удирдагч Хори Буриад Монгол улус
72 Гүюг хаган Güyüg khagan (Güyük khan; Guyug khan; Khükhüg khan; Khükheg khan) (1206 – 1248) Их Монголын эзэнт улусын Их хаган, төрийн их зүтгэлтэн Хиад Боржигин Их Монгол улус
73 Галдамаа багатур Galdamaа bagatur (Khoshuds’ noyan Galdama bagatur) (1635 – 1667) Ойрадын төрийн нэрт зүтгэлтэн, суут өрлүг Хиад Боржигин Ойрад Монгол
74 Муюунхуй Жологуй шанюй Muyun-Khui Jologui shanyu (Murong Hui shanui) (269 – 333) Муюн улусыг сэргээн байгуулагч, Их шанюй, их өрлүг, төрийн их зүтгэлтэн Муюн Сйанби нарын Моюун улус
75 Сайн ноён хан Намнансүрэн Sayin noyan khan Namnansürüng (Sayin noyan khan Namnansüren of the Khalkha) (1878 – 1919) Төрийн их зүтгэлтэн, тусгаар тогтнол ба эрх чөлөөний төлөө цогтой тэмцэгч Хиад Боржигин Монгол улус
76 Татар хаган Tatar khagan (Tatar khan; Yüjiülü Datan khan) (380-аас - 429) Их Нирун улусын хаган, төрийн нэрт зүтгэлтэн, их өрлүг Нирун монгол / Хийан Их Нирун улус
77 Халха-ийн Зая бандида Лубсанпэринлэй Zaya Bandida Lubsang-Perinlei (Zay-a Bandida; Zaya Pandita Lubsan-Perinlei og the Khalkha) (1642 - 1715) Будда-ийн шашины нэрт зүтгэлтэн, гүн ухаантан, их эрдэмтэн, оточи, зохиолч, түүхч, яруу найрагч, соён гэгээрүүлэгч Халха Халха Монгол
78 Аюухи хан Ayuki khan (Ayukhi khan of the Torguds; Ayuka khan of the Kalmyks) (1642 – 1724) Халимаг Монголын ханлиг улусын хан, төр-цэрэгийн их зүтгэлтэн, их өрлүг Торгууд Халимаг Монгол
79 Галзууд Агваанлувсан лхарамба (Агваан Доржиев) Galzut Agvang-Lubsang (Agvang Dorjiev; Agvang Dorzhiev) (1853-1938) Буриад Монголын шашины их зүтгэлтэн, улус төрийн нэрт зүтгэлтэн, бичигийн их эрдэмтэн, яруу найрагч, соён гэгээрүүлэгч Хори Буриад Буриад Монгол
80 Хүчүм хан Küchüm khan (Kuchum khan; Khüchün khan) (1530 – 1605) Монголын Шибэрийн хант улусын хан, их өрлүг Хиад Боржигин Алтан Орду улус
81 Хэбэх хаган Kebek khagan (Kebek khan) (1278 – 1326) Цагаадайн улусын хаган, төр-цэрэгийн нэрт зүтгэлтэн Хиад Боржигин Цагаадайн улус
82 Сорхугтани бэхи хатун Sorghaghtani beki khatun (Sorkhogtani bekhi, Sorkhokhtani bekhi khatun) ( 1198 – 1252) Монголын тулгар төрийн нэрт зүтгэлтэн, ухаант хатун, соён гэгээрүүлэгч Хэрэйд Их Монгол улус
83 Халха-ийн их оточи “Лүнгриг” Дандар маарамба Löngrig Dandar maaramba (Lüngrig Dandar, Lonrig Dandar, a famous physician of traditional Mongolian medicine) (1831 – 1920) Анагаах ухааны их оточи эрдэмтэн, маарамба, эм зүйч, гүн ухаантан, яруу найрагч, зохиолч Халха Халха Монгол
84 Хотохойдын Алтан хан Шолой Убаши Хунгтайжи Altan khan Ubasi khong-tayiji of the Khotokhoid (Ubasi khong-tayiji, Altan khan of the Khalkha; Khotogoid) (1567 – 1627) Хотохойдын ханлигийг үндэслэгч, төр-цэрэгийн их зүтгэлтэн Хиад Боржигин Халха Монгол
85 Агваандандар Agvang-Dandar (Agvaandandar, Alasha Lkharamba Agvan-Dandar) (1759 – 1842) Суут гүн ухаантан, нэрт зохиолч, яруу найрагч, хэл шинжилэлийн их эрдэмтэн Хойд Өбөр Монгол
86 Мэнгли Хэрэй хан Mengli Giray khan (1440 – 1515) Монголын ханлиг Крым Орду улусыг үндэслэгч, Алтан Орду улусын төрийн их зүтгэлтэн Хиад Боржигин Алтан Орду улус
87 “Марзан” Шарав (“Марзанг” Шираб) Marzang Shirab (Marzan Sharav) (1869-1939) Их зураач, орчин үеийн уран зурагийн үндэслэгч Халха /Олхонуд Монгол улус
88 Ишданзанванжил Ishdanzanvanjil (Ish-danjin-vangjil) (1854 – 1907) Их эрдэмтэн, зохиолч, яруу найрагч, алдарт оточи эмч, соён гэгээрүүлэгч Цахар Өбөр Монгол
89 Тогтаху-төрү ноён (Тогтохтөр ноён, То ван) Togtakhu-törü noyan (Togtakhu-törü noyan prince of the Khalkha; To wang) (1797 – 1887) Төрийн нэрт зүтгэлтэн, Их соён гэгээрүүлэгч, эдийн засагийн шинэтгэгч Хиад Боржигин Халха Монгол
90 Шихихутуг Shikhi-Khutug noyan (Shiqe-qutug; Shikhi-khutag of the Tatar) (1194 – 1276 ) Төрийн их заргачи, хууль цаазын зарчимыг үндэслэгч Татар Их Монгол улус
91 Йэлү Чуцай Yelü Chucai (Yeh-lü Chu-tsai; Yeh-Lu Ch'u-Ts'ai, Urtu Saqaltu) (1190 – 1243) Төрийн нэрт зүтгэлтэн, гүн ухаантан, их эрдэмтэн, яруу найрагч Хитан / Йэлү Их Монгол улус
92 Баядын их туульчи Парчин Parchin of the Bayads (1855 – 1926 ) Их туульчи, нүүдэлчидийн соёлыг дэлгэрүүлэгч Баяд Халха Монгол
93 Халимагийн их туульчи Элээн Овла Eleen Ovla of the Kalmyks (Eleen Ovla of the Durbeds; Eela Ovlaa) (1857 – 1920) Их туульчи, нүүдэлчидийн соёлыг дэлгэрүүлэгч Дөрбэд Халимаг Монгол
94 Мухаммэд Шэйбани хан Muhammad Shaybani khan (1451 – 1510) Өзбэгийн хант улусыг үндэслэгч, Алтан Орду улусын төрийн их зүтгэлтэн, яруу найрагч Хиад Боржигин Алтан Орду улус
95 Гахан Абага нар Хөхөлтийн Даваа Khökhöltyin Davaa (Gakhan-Abaga nar Khökhöltyin Davaa; Khökhöldein Davaa; Kököltin Davaa) (1922 – 2006) Халимагийн их яруу найрагч Дөрбэд/ Торгууд Халимаг Монгол
96 Чорос Гүркин Айдарда Choros Gürkin Aidarda (Choros Gurkin Aidarda) (1870 – 1937) Ойрадын их зураач, төрийн нэрт зүтгэлтэн, шашины сурталтан, яруу найрагч Чорос Алтайн Ойрад/ Цагаан Ойрад
97 Монгуш Буян-бадараху Mongush Buyan-Badarakhu (Mongush Buyan-Badyrgy) (1892 – 1932) Тува Урианхайн төрийн их зүтгэлтэн, нэрт яруу найрагч Тува Урианхай Урианхайн хязгаар/ Тува улус
98 Тугухун хаган Tugukhun khagan (Tuyuhun khan) (250?-317) Тугухун улусыг үндэслэн байгуулагч, хаган, их өрлүг, төрийн их зүтгэлтэн Муюн Тугухун улус
99 Өлзийтийн Дондог Öljeyitü Dondog (Dondok Üljeyitüev) (1936 – 1972) Буриад Монголын их яруу найрагч Хори Буриад Буриад Монгол
100 Далай Лама Ёндон-Жамцо Далай-Эрдэни Dalai Lama Yondan-Jamtso Dalai-Erdeni (Dalai Lama Yonten Gyatso, Yon-tan Rgyamtso, Dalai Lama IV Yondon-jamsu) (1589 – 1616) Будда-ийн шашины тэргүүн, шашины нэрт зүтгэлтэн Хиад Боржигин Өбөр Монгол/ Түмэд аймаг

ХАВСРАЛТ

Хавсралт (Суут хүмүүсийн тухай)

1. Цаг хугацааны ангилал

№	Он	Хүний тоо
1	МЭӨ III  - МЭ VI зуун	10
2	VII - XII зуун	3
3	XIII зуун	16
4	XIV зуун	6
5	XV зуун	6
6	XVI зуун	7
7	XVII зуун	14
8	XVIII зуун	5
9	XIX зуун	10
10	XX зуун	23
	Бүгд	100

2. Улус, бүс нутагийн ангилал

№	Улус	хүний тоо
1	Хүннү улус	1
2	Хүн улус	1
3	Цагаан хүннү улус	1
4	Сйанби улус (Сүмбэ улус), Тугухун, Муюн, Тоба	4
5	Их Нирун улус	2
6	Авар улус	1
7	Хитан улус	1
8	Хара Хитан улус	1
9	Хамаг Монгол улус	1
10	Их Монгол улус	11
11	Алтан Орду улус	8
12	Юан Улус (Хөхэ улус)	3
13	Цагадайн улус	1
14	Ил хаадын улус	2
15	Төмөрийн улус	2
16	Их Могол улус	2
17	Нэгдсэн Монгол улус	4
18	Ар Монгол/Халха Монгол	13
19	Өбөр Монгол	6
20	Ойрад Монгол /Зүүнгар улус	7
21	Буриад Монгол	3
22	Халимаг Монгол	4
23	Хөхэ нуурын Монгол	2
24	Урианхайн хязгаар (Тува улус)	1
25	Алтайн хязгаар (Цагаан ойрад)	1
26	Монгол улус (Гадаад Монгол;БНМАУ)	17
	БҮГД	100

3. Үйл хэрэгийн салбарын ангилал

№	Үйл ажиллагааны салбар	Хүний тоо
1	Улус төр, цэрэгийн зүтгэлтэн	67
	Хаган, тэргүүлэгчи	43
	Өрлүг, баатур, цэрэгийн тэргүүлэгчи	12
	Төрийн зүтгэлтэн, төрийн тэргүүн	12
2	Эрдэмтэн	10
3	Гүн ухаантан, шашины зүтгэлтэн	11
4	Зохиолч, яруу найрагч	7
5	Урлагийн зүтгэлтэн, зураач, хөгжимийн зохиолч, туульчи	5
	Зураач	2
	Хөгжимийн зохиолч	1
	Туулич	2
	Бүгд	100
№	Бусад сонирхолтой үзүүлэлт	хүний тоо
1	Монголын хаган, цэрэгийн өрлүг, шажины зүтгэлтэн, гүн ухаантан, эрдэмтэн нар яруу бичидэг бөгөөд зохиолчи яруу найрагчи нартай нийлээд яруу найрагчи суут хүн	37
2	Хиадын Боржигин обогоос төрсөн суут хүн	36
2	Чорос обогоос төрсөн суут хүн	6

“Монгголын зуун суут хүн” (mong; Monggol-un jagun suutu khumun, eng; The most influential 100 persons in Mongolian history)

Б.М.Дөш-ийн туурбисан "Монголын 100 суут хүн" номноос;

Монголын 100 суут хүн

1. Чинггис хаган (Chinggis khagan)
2. Багатур Модун шанюй (Bagatur Mao-Tun chanyu)
3. Таншихуай багатур хаган (Tanshihuai khagan)
4. Хубилай хаган (Khubilai Khagan)
5. Сүбэдэй багатур (Subedei bagatur)
6. Өгэдэй хаган (Ögedei khagan)
7. Шарайд Минггату (Minggatu Sharaid)
8. Аттила хаган (Attila khagan)
9. Бату хаган (Batu khan)
10. “Доголон” Тэмүр гүр-хаган (Temur gur-khagan; Gur Emir Tamerlane)
11. Шулугун хаган (Shulugun khagan)
12. Еншөөбүү Ренчин (Yenshööbüü Renchin)
13. Мөнгхэ хаган (Möngke khagan)
14. Бабур хаган (Babur khan)
15. Тунгалаг цоржи Агваанбалдан (Agvang-Baldan chorji)
16. Елюй Абаужи хаган (Yelü Abaoji khagan)
17. Хүлэгү ил-хаган (Hülegü il-khan)
18. Бату-Мөнгхэ Даян хаган (Batu-Möngkhe Dayan khagan)
19. Баян хаган (Bayan khagan)
20. Хабул хаган (Khabul khagan)
21. Хотохочин Эрдэни Багатур Хунгтайжи (Khotogochin Erdeni Bagatur khongtayiji)
22. Боржигин Д.Нацагдоржи (Borjigin Natsagdorji)
23. Елюй Даши гүр-хаган (Yelü Dashi gur-khan)
24. Халха-ийн Ханду-Доржи ноён (Khandu-Dorji noyan of the Khalkha)
25. Зэбэ ноён (Jebe noyan)
26. Мандухай сэцэн хатун (Mandukhai sechen khatun)
27. Акбар хаган (Akbar khan)
28. Номун-гэрэл Чойжи-Одсэр бандида (Nomun-gerel Choyiji-Odser bandida)
29. Мухулай ноён (Muqulai noyan)
30. Өндөр гэгээн Занабазар (Öndör gegeen Zanabazar)
31. Хатан багатур Магсуржаб ноён (Khatan bagatur Magsurjab noyan)
32. Баян өрлүг (Bayan örlüg of the Baarin)
33. Үлүг бэхи хан (Ulugh Bekhi khan)
34. Галдан Бошогту хаган (Galdan boshogtu khagan)
35. Хөхэ-Тэмүр өрлүг (Köke-Temür örlüg)
36. Агваанхайдав (Agvaankhaidüb)
37. Түмэдийн Алтан хан (Altan khan of the Tumed Mongols)
38. Хатагин Дамдинсүрэн (Khatagin Damdinsürüng)
39. Гүүши хан Төрү-байху (Güshi khan Törü-Baikhu)
40. Хотохойдын шадар ноён Чинггүнжаб (Chinggunjab shidar noyan of the Khotokhoids)
41. Тоба Шэгүй хаган (Tuoba Shegüi khagan)
42. Сайжин Солийн Данзан (Sayijin Soliyin Danjin)
43. Догсомын Бодоо (Dogsomiin Bodoo)
44. Ноён хутугту Данзанрабжай (Noyan khutugtu Danjin-Rabjai)
45. Хара Хула хан (Khara Khula khan)
46. Зая Бандида Намхайжамцо (Zay-a Bandida Namkhai-Jamchu)
47. Сүхэ багатур өрлүг (Sukhe Bagatur örlüg)
48. Халха-ийн цөхүр Түмэнхэн Цогто хан (Chogtu chökhür noyan of the Khalkha)
49. Хөө өрлүг хан (Khö örlüg khan of the Torguds)
50. Боржигин Инжаннаши (Borjigin Injannashi)
51. Манглай багатур Дамдинсүрэн (Manglai bagatur Damdinsürüng)
52. Цахар гэбши Лувсанчүлтэм (Chakhar gebshi Lubsang-chültim)
53. Эсин тайши хаган (Esin taishi khagan)
54. Чойбалсан өрлүг (Choibalsang örlüg)
55. Сүмбэ хамба Ишбалжир (Sumbe Khambo Ishbaljir)
56. Бэгзийн Явуухулан (Begziin Ibaukhulan)
57. Хасан илэ-хаган (Ghazan ile-khagan)
58. Ойрадын Амурсанаа хаган (Amursanaa khagan)
59. Лувсанжамба-ийн Мөрдоржи (Great composer Mördorji Luvsanjamba)
60. Эфтал хаган (Hephthal khagan)
61. Тохтамиш хаган (Tokhtamysh khan)
62. Ногай хан (Nogai khan)
63. Тугтан Юмжаагийн Цэдэнбал (Tugtan Yumjaagiin Tsedenbal)
64. Түмэн засагту хаган (Tümen jasagtu khagan)
65. Шарайд Цэвээн (Sharaid Tseveng)
66. Абатай сайн хан (Abatai sain khan)
67. Цагаан тэмээтү Рэнчиний Чойном (Chagan temegetu Renchinii Choinom)
68. Өсө-бэхи хаган (Üzbeg khan)
69. Хаши Хэрэй хан (Haci Giray khan)
70. Лама-ийн гэгээн Лувсанданзанжанцан (Lama gegeen Lubsang-Danjin-Jangchan)
71. Хөбдүүд Санжаасүрэнгийн Зориг (Khöbdüüd Sanjaasurengiin Zorig)
72. Гүюг хаган (Güyüg khagan)
73. Галдамаа багатур (Galdamaа bagatur)
74. Муюунхуй Жологуй шанюй (Muyun-Khui Jologui chanyu)
75. Сайн ноён хан Намнансүрэн (Sayin noyan khan Namnansürüng)
76. Татар хаган (Tatar khagan)
77. Халха-ийн Зая бандида Лубсанпэринлэй (Zaya Bandida Lubsang-Perinlei)
78. Аюухи хан (Ayuki khan)
79. Галзууд Агваан-лувсан лхарамба (Galzut Agvang-Lubsang)
80. Хүчүм хан (Küchüm khan)
81. Хэбэх хаган (Kebek khan)
82. Сорхугтани бэхи хатун (Sorghaghtani beki khatun)
83. “Лүнгриг” Дандар маарамба (Löngrig Dandar maaramba)
84. Хотохойдын Алтан хан Шолой Убаши Хунгтайжи (Altan khan Ubasi khong-tayiji of the Khotokhoid)
85. Алаша лхарамба Агваандандар (Alasha Lkharamba Agvang-Dandar)
86. Мэнгли Хэрэй хан (Mengli Giray khan)
87. “Марзанг” Шираб (Marzang Shirab)
88. Ишданзанванжил (Ishe-danjinvangjil)
89. Тогтаху-төрү ноён (Togtakhu-törü noyan)
90. Шихи-Хутуг ноён (Shikhi-Khutug noyan of the Tatar)
91. Елюй Чуцай (Yeh-lü Chu-tsai)
92. Баядын их тууличи Парчин (Choros Parchin of the Bayads)
93. Халимагийн их тууличи Элээн Овла (Eleen Ovla of the Kalmyks)
94. Мухаммэд Шэйбани хан (Muhammad Shaybani khan)
95. Гахан Абага нар Хөхөлтийн Даваа (Gakhan-Abaga nar Khökhöltyin Davaa)
96. Чорос Гүркин Айдарда (Choros Gürkin Aidarda)
97. Монгуш Буян-бадараху (Mongush Buyan-Badarakhu)
98. Тугухун хаган (Tugukhun khan)
99. Өлзэйтү Дондог (Öljeyitü Dondog; Dondok Üljeyitüev)
100. Далай Лама Ёндон-Жамцо (Dalai Lama IV Yondan-Jamtso)

Бодонгууд Мягмарын Дөш нь могой жил (1977 онд) төрсөн, 2011 онд “Монголын их тобчиан” хэмээх 48.000 (дөчин найман мянган) мөр бүхүй шүлэгтэй түүх, яруу найрагийн томоохон хэмжээний сонгодог бүтээл, 2012 онд “Монголын 100 суут хүн” хэмээх түүх-намтарын ном туурбисан болно.

“Монголын 100 суут хүн” ном;

1 дүгээр дэвтэр; 1-510 дахь хуудас (550 хуудас) 1-50 дахь хүн
2 дугаар дэвтэр; 511-950 дахь хуудас (440 хуудас) 51-100 дахь хүн

Баатар өвөг дээдэсийн аугаа түүх, монггол үндэстэний үзэл санаа, нүүдэлчидийн гүн ухаан, суут хүмүүсийн тухай “Монгголын зуун суут хүн” (mong; Monggol-un jagun suutu khumun, eng; The most influential 100 persons in Mongolian history) зохиолыг хүргэж байна.

GOGO.mn цахим сайтын Э-НОМ гэсэн булан дээр Түүх угсаатан зүйн номын хэсэг дээр “Монголын 100 суут хүн”, “Монголын их тобчиан” хоёр ном интернетээр худалдаалагдаж байна.

“Монголын их тобчиан” ном нь цаасан хэвлэлээр гарсан бол “Монголын 100 суут хүн” ном нь зөвхөн цахим хэлбэрээр борлуулагдаж байна. Цахим хэлбэрээр хямдаар борлуулж байна.

Холбоос:
http://book.gogo.mn/category.html?n=13